Αικατερίνη Νιόβη Τριανταφυλλάκη (Aikaterini Niovi Triantafillaki)
Γιατί βλέπουμε τη σελήνη ματωμένη; Από τις πρώτες εξηγήσεις μέχρι το σήμερα.
Τι είναι η κόκκινη σελήνη και σε τι διαφέρει από μία ολική έκλειψη Σελήνης;
Οι ματωμένες, ή κόκκινες σελήνες τροφοδότησαν πολλούς μύθους κατά τη διάρκεια των χρόνων, πριν εξηγηθούν επιστημονικά.
Για τους Βίκινγκ, δύο λύκοι, ο Sköll και ο Hati κυνηγούν τον Ήλιο και τη Σελήνη, και μία έκλειψη συμβαίνει όταν καταφέρουν και τους πιάνουν. Σε φυλές της Δυτικής Αφρικής ο ανθρώπινος θυμός μεταφερθηκε στα ουράνια σώματα και η έκλειψη είναι το αποτέλεσμα της μάχης μεταξύ τους. Έτσι, κατά τη διάρκεια της, οι άνθρωποι της φυλής πρέπει να τα βρουν και να ζουν ειρηνικά για να επανέλθει και η ειρήνη ανάμεσα στον Ήλιο και τη Σελήνη. Για τους Αιγύπτιους, ένα γουρούνι έτρωγε το φεγγάρι για λίγο, για τους Μάγια ήταν ένα τζάγουαρ ή ένας τρίποδος βάτραχος για την Αρχαία Κίνα και το “κόκκινο” φεγγάρι ήταν αίμα από αυτό το …παρολίγον γεύμα. Για να μην φαγωθεί τελείως, ο κάθε από αυτούς τους πολιτισμούς προσπαθούσε να ξορκίσει μακριά τον κυνηγό με διάφορες τελετές και έθιμα, γιατί πού ξέρετε, άμα έτρωγε το φεγγάρι, μετά μπορεί να έτρωγε και τη Γη!
Από τους μύθους, μεταφερόμαστε στην Αρχαία Ελλάδα που σωστά προέβλεψαν τη σφαιρικότητα της Γης και την κίνηση των Ουράνιων Σωμάτων, ενώ στην αρχαία Κίνα και σε πολιτισμούς της Νότιας Αμερικής έχουν βρεθεί καταγραφές εκλείψεων.
Και στο σήμερα, αναμένοντας την επερχόμενη κόκκινη σελήνη του Σεπτεμβρίου, αρχικά ας ξεκαθαρίσουμε ότι η κόκκινη σελήνη είναι μία ολική έκλειψη σελήνης – ο επιστημονικός ορισμός του φαινομένου!
Οι σεληνιακές εκλείψεις (για τις ηλιακές θα μιλησουμε αργότερα, βλ. 12 Αυγούστου 2026) συμβαίνουν όταν η Γη περνά ανάμεσα στον Ήλιο και τη Σελήνη, και η σκιά μας πέφτει πάνω στη Σελήνη.
Υπάρχουν δύο είδη “σκιών”: η παρασκιά (penumbra), που είναι η μερικώς σκιασμένη εξωτερική περιοχή της σκιάς , και η σκιά (umbra), η πλήρως σκιασμένη εσωτερική περιοχή. Η πρώτη και κάνει την σκιά να φαίνεται κάπως πιο θαμπή στις άκρες και το κύριως μέρος, το πιο σκοτεινό. Όταν η Σελήνη βρίσκεται στην σκιά της Γης, τη βλέπουμε να είναι κόκκινη.
Γιατί όμως κόκκινη; Αυτό έχει να κάνει με την ατμόσφαιρα της Γης! Καθώς οι ακτίνες του ήλιου εισέρχονται στην ατμόσφαιρα και διαθλώνται μέσα στην ατμόσφαιρα, οι “κόκκινες” επιβιώνουν. Τα πιο μπλε χρώματα διαθλώνται χτυπώντας τα μόρια του αέρα σε αντίθεση με τις “κόκκινες” ακτίνες που ταξιδεύουν με μεγαλύτερη ευκολία. Ακόμα, όσο πιο ζεστή ή όσο περισσότερη σκόνη ή σύννεφα υπάρχουν, τόσο πιο κόκκινη θα φαίνεται η σελήνη, καθώς τα ζεσταμένα μόρια του αέρα στην ατμόσφαιρα βοηθούν στα πιο θερμά χρώματα (για αυτό πχ και τα ηλιοβασιλέματα είναι πιο θερμά από την πρωινή αυγή, δείτε εδώ).
Πηγές:
1.https://science.howstuffworks.com/blood-moon.htm
2. https://en.wikipedia.org/wiki/Lunar_eclipse
3.https://nso.edu/for-public/eclipse-map-2026/
6.https://www.britannica.com/list/the-sun-was-eaten-6-ways-cultures-have-explained-eclipses